Średniowieczna recepcja Listów św. Pawła | Opera Omnia

Historycznie rzecz biorąc, jedną z centralnych cech średniowiecznej egzegezy biblijnej jest jej nieustanna dialektyka między starym a nowym, ugruntowana między innymi w idei, że Biblia zakłada "nieskończoną lekturę" (G. Dahan), do której czytelnik tekstu aktywnie się przyczynia. To właśnie ta idea przyniosła lub sprzyjała wielu innowacjom materialnym i formalnym, zwłaszcza w XII i XIII wieku, i w ten sposób wzbogaciła średniowieczną egzegezę. Można tu wymienić pojawienie się Biblii z glossą, techniki egzegetyczne, takie jak krytyka tekstualna i rozgraniczenie sensu dosłownego od duchowego, wprowadzenie do komentarza biblijnego quaestiones teologicznych i filozoficznych pod wpływem ponownego odkrycia Arystotelesa, wpływ egzegetów żydowskich i tym podobne.

Dialektyka ta jest szczególnie obecna Corpus Paulinum, który już sam w sobie charakteryzuje się badaniem relacji między starym i nowym (Stare Prawo - Nowe Prawo; Stary Testament - Nowy Testament) w celu ustanowienia spójnego i całościowego światopoglądu chrześcijańskiego. Korpus Pawłowy, do którego w średniowieczu należał List do Hebrajczyków, miał ponadto ogromny wpływ na kształtowanie się teologii systematycznej w takich dziedzinach, jak antropologia, eklezjologia i chrystologia. Wpływ Listów Pawłowych widoczny jest także w dziedzinie liturgii, prawa kanonicznego etc.

Chociaż w ostatnich latach nowe wydania i przekłady zwróciły uwagę na średniowieczną recepcję Listów Pawłowych, wiele pozostaje jeszcze niezbadanych, zarówno jeśli chodzi o znanych i anonimowych autorów (co wynika z Repertorium Biblicum Medii Aevi Stegmüllera), jak i o autorytet Listów w rozwoju średniowiecznej egzegezy jako wzajemnego oddziaływania różnych źródeł, metod i interpretacji.

W ramach konferencji zostaną przedstawione dotychczasowe rezultaty realizacji projektu Dzieła Wszystkie Tomasza z Akwinu, realizowanego przez Instytut Tomistyczny w Warszawie, Fundację Pro Futuro Theologiae oraz Wydawnictwo „W drodze”, spotkania z tłumaczami oraz konsultacje ze specjalistami. Zaplanowano specjalny panel poświęcony kwestii wyzwań translatorskich dotyczących tekstów św. Tomasza z Akwinu oraz wymianę doświadczeń z naukowcami, realizującymi podobne projekty naukowe na świecie.