Średniowieczna recepcja Listów św. Pawła
Historycznie rzecz biorąc, jedną z centralnych cech średniowiecznej egzegezy biblijnej jest jej nieustanna dialektyka między starym a nowym, ugruntowana między innymi w idei, że Biblia zakłada "nieskończoną lekturę" (G. Dahan), do której czytelnik tekstu aktywnie się przyczynia. To właśnie ta idea przyniosła lub sprzyjała wielu innowacjom materialnym i formalnym, zwłaszcza w XII i XIII wieku, i w ten sposób wzbogaciła średniowieczną egzegezę. Można tu wymienić pojawienie się Biblii z glossą, techniki egzegetyczne, takie jak krytyka tekstualna i rozgraniczenie sensu dosłownego od duchowego, wprowadzenie do komentarza biblijnego quaestiones teologicznych i filozoficznych pod wpływem ponownego odkrycia Arystotelesa, wpływ egzegetów żydowskich i tym podobne.
Dialektyka ta jest szczególnie obecna Corpus Paulinum, który już sam w sobie charakteryzuje się badaniem relacji między starym i nowym (Stare Prawo - Nowe Prawo; Stary Testament - Nowy Testament) w celu ustanowienia spójnego i całościowego światopoglądu chrześcijańskiego. Korpus Pawłowy, do którego w średniowieczu należał List do Hebrajczyków, miał ponadto ogromny wpływ na kształtowanie się teologii systematycznej w takich dziedzinach, jak antropologia, eklezjologia i chrystologia. Wpływ Listów Pawłowych widoczny jest także w dziedzinie liturgii, prawa kanonicznego etc.
Chociaż w ostatnich latach nowe wydania i przekłady zwróciły uwagę na średniowieczną recepcję Listów Pawłowych, wiele pozostaje jeszcze niezbadanych, zarówno jeśli chodzi o znanych i anonimowych autorów (co wynika z Repertorium Biblicum Medii Aevi Stegmüllera), jak i o autorytet Listów w rozwoju średniowiecznej egzegezy jako wzajemnego oddziaływania różnych źródeł, metod i interpretacji.
W ramach konferencji zostaną przedstawione dotychczasowe rezultaty realizacji projektu Dzieła Wszystkie Tomasza z Akwinu, realizowanego przez Instytut Tomistyczny w Warszawie, Fundację Pro Futuro Theologiae oraz Wydawnictwo „W drodze”, spotkania z tłumaczami oraz konsultacje ze specjalistami. Zaplanowano specjalny panel poświęcony kwestii wyzwań translatorskich dotyczących tekstów św. Tomasza z Akwinu oraz wymianę doświadczeń z naukowcami, realizującymi podobne projekty naukowe na świecie.
Zapraszamy do zgłaszania propozycji referatów (tytuł i 300-słowne streszczenie) do 15 listopada 2022 r.
Proponowane zagadnienia:
1. Dialektyka między starym a nowym; relacja między Starym a Nowym Testamentem
2. Sens dosłowny a sens duchowy
3. Figuratywna lektura Pisma Świętego
4. Procedury hermeneutyczne
4. Glossy
5. Kluczowe tematy teologiczne
6. Wpływ na liturgię, prawo kanoniczne itp.
7. Recepcja teologiczna (Ryszard ze św. Wiktora, Piotr Lombard, Szczepan Langton, Robert z Melun, Tomasz z Akwinu itp.)
Propozycje prosimy przesyłać do:
Piotr Roszak piotrroszak@umk.pl
Jörgen Vijgen jvijgen@tiltenberg.org
Współorganizatorzy:
International Society for the Study of Medieval Theology (IGTM)
Wydział Teologiczny UMK
